Hieronder vind je een aantal concrete tips die de basis van een goede sfeer kunnen vormen.
Enkele tips zijn vooral voor de spelers, andere ook voor de ouders.
1. Geef heldere informatie (schriftelijk en mondeling) zodat er duidelijkheid ontstaat: velden waarop getraind wordt, de trainers en leiders, het omgaan met kleedlokalen, aanvangs- en vertrektijden, de omgang met materialen, enz.
De duidelijkheid kan bijdragen aan rust en rust kan positief werken op de groepsvorming. Bovendien kun je later eventueel terugvallen op de informatie die immers tijdig is gegeven.
2. Maak de regels en afspraken duidelijk.
Regels kunnen sancties tot gevolg hebben en afspraken maak je samen en die kunnen wat gemakkelijker veranderd worden.
Betrek de spelers, indien mogelijk, bij het opstellen van de regels.
Beperk het aantal regels, formuleer ze positief (waaraan gaan we ons wél houden), zet ze op papier, verwijs er naar en evalueer ze af en toe.
Op een hoger niveau hebben de spelers de regels en afspraken nauwelijks nodig en gaan ze ‘normaal’ met elkaar om; de normen worden aangevoeld, verinnerlijkt en gebruikt om op een positieve manier met elkaar om te gaan.
3. Benadruk onderlinge overeenkomsten want dat kan een band scheppen.
Bijvoorbeeld: ‘De meesten van jullie komen graag trainen’, ‘In het vorige seizoen hadden we maar drie gele kaarten en dus gedragen de meeste spelers zich erg sportief’ en ‘Iedereen heeft zich totnogtoe aan de afmeldingsregel gehouden’.
Leg de positieve overeenkomsten onder een vergrootglas.
De kern is hier: ‘Hoe meer overeenkomsten er zijn tussen de individuele speler en de andere spelers, hoe groter de aantrekkingskracht van de groep voor jou, als individuele speler, is’.
4. Ga ook in op de onderlinge verschillen en laat de spelers verdraagzaam omgaan met de verschillen. De norm is: ‘Iedereen mag hier zichzelf zijn’. ‘Bart is nu eenmaal niet zo snel en daar houden we dus rekening mee’ en ‘De ouders van José hebben geen auto en zij kunnen dus niet rijden naar de uitwedstrijden maar dat lossen we wel op’.
5. Benadruk de eerlijkheid die van groot belang is; communiceer open met elkaar.
Stimuleer het geven van meningen en het uiten van gevoelens mag er ook zijn.
Geef waardering, complimenten en feedback als de eerlijkheid aanwezig is.
Vraag af en toe ‘Zijn er nog klachten (want die zetten we om in wensen)?’, ‘Heeft iemand zich nog geërgerd aan mij?’.
6. Zorg er voor dat iedereen bij de groep kan horen. Gebruik groepsspelen en andere groepsactiviteiten.
Vraag aan de onopvallende spelers regelmatig naar hun mening, naar hun wensen, e.d. en doe dat in het bijzijn van de anderen.
7. Zorg er voor dat iedereen invloed kan hebben. Laat de spelers verschillende rollen en taken hebben en rouleer daarin. Iedereen moet de leiding kunnen nemen, een keer aanvoeder kunnen zijn, een traktatie kunnen geven, zijn zegje kunnen doen, een tijdje alle aandacht mogen hebben, enz.
8. Probeer flexibel rolgedrag te stimuleren; verschillende spelers kunnen ook verschillende rollen hebben; leiders, volgers, bemiddelaars, initiatiefnemers, enz.
9. Maak persoonlijke contacten belangrijk en wees attent want dan voelen de spelers zich niet anoniem.
Groet bijvoorbeeld alle spelers, individueel, aan het begin en op het einde van een activiteit en gebruik daarbij voornamen.
Let bij het maken van contacten op de vraag ‘Is deze informatie algemeen van aard, is die persoonlijk of is het privé?’. Je kunt binnen de ‘zakelijke’ band die je altijd hebt met de spelers tóch heel persoonlijk zijn.
10. Schep een sfeer waarin problemen meteen kunnen worden aangepakt. Problemen kunnen worden geconstateerd, verklaard, besproken, kleiner gemaakt, opgelost en voorkomen.Laat de spelers regelmatig ervaren dat zij ‘probleemaanpakkers’ kunnen zijn of worden.
11. Zorg er voor dat de spelers zich verantwoordelijk kunnen voelen. Verantwoordelijk zijn vermindert passiviteit, ongenoegen en agressie.
Noem de vrijheid die de spelers op een aantal momenten krijgen, in één adem met verantwoordelijkheid.
Vrijheid en verantwoordelijkheid zijn onlosmakelijk verbonden met elkaar.
‘Je kunt nu je eigen gang gaan maar je bent wél verantwoordelijk voor de goede gang van zaken en daar kan ik je dus op aanspreken’.
12. Het is van belang dat de groep gezamenlijke doelen heeft en/of gezamenlijke vooruitzichten.’In oktober gaan we met z’n allen naar…’ en ‘Rond Kerstmis organiseren jullie helemaal zelfstandig een …’.
Laat de spelers ook hier meedenken en gebruik uitdagingen.
13. Benadruk de positieve ontwikkelingen in de groep en het aandeel dat de spelers zélf hebben gehad.
14. Houd regelmatig ‘groepsvergaderingen’; in het begin vaker en korter, bijvoorbeeld aan het einde van een activiteit, tien minuten. Of praat een keer over de concrete invulling van het begrip ‘Respect’.
15. Geef complimenten en dat kunnen complimenten voor de hele groep, voor een bepaald groepje en voor een individu zijn. Onderzoek wijst uit dat, als je een negatieve opmerking maakt, je er ongeveer vijf positieve tegenover moet zetten om de band of de sfeer in tact te houden.Dat geldt volgens mij bij een aantal spelers zoals nieuwkomers of spelers die zich onnodig te bescheiden opstellen.
Geef groepscomplimenten bij voorkeur aan het begin van een activiteit. ‘Fijn dat iedereen weer op tijd is!’.
16. Laat regelmatig waardering horen. Waardering richt zich meer op de attitudes/houdingen van de spelers, bijvoorbeeld attent zijn, doorzetten, initiatief nemen, elkaar aanspreken, elkaar helpen, e.d.
Waardering heeft meer diepgang dan complimenten. Complimenten zijn meer gericht op een (eenmalig) product, zoals een fraai doelpunt, een prachtige vrije trap en een grandioze safe.
17. Laat de spelers zo snel mogelijk werken met het uitgangspunt ‘Van discipline naar zelfdiscipline’. Discipline is meestal van hogerhand opgelegd en er kunnen sancties worden gebruikt, zoals in een leger. Bij afwezigheid van de controle kan de discipline snel verminderen. Iemand die zich zelfdiscipline heeft eigengemaakt handelt zonder druk van anderen. Hij gaat vanuit eigen overtuigingen te werk, ook zonder een controleur en in uiteenlopende situaties.Hij is immers zijn eigen controleur.
Namens de Commissie Normen en Waarden.
Henk Manders.
